Powódź - czy rząd może nałożyć na pracodawców obowiązek wypłaty wynagrodzenia pracownikom, którzy nie mogą stawić się do pracy

W przypadku wystąpienia powodzi w rozumieniu ustawy z 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (tekst jedn. DzU z 2023 r., poz. 1478 ze zm.) wdrożone mogą być szczególne rozwiązania, które przewiduje ustawa z 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (tekst jedn. DzU z 2024 r., poz. 654; dalej: ustawa).
Przez powódź – zgodnie z art. 16 pkt 43 Prawa wodnego – rozumie się czasowe pokrycie przez wodę terenu, który w normalnych warunkach nie jest pokryty wodą, w szczególności wywołane przez wezbranie wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, z wyłączeniem pokrycia przez wodę terenu wywołanego przez wezbranie wody w systemach kanalizacyjnych.
Nie ma więc wątpliwości, że obecnie mamy do czynienia z powodzią. Gdy zaś rozmiary powodzi powodują, że środki zastosowane przez organy administracji rządowej i organy jednostek samorządu terytorialnego są niewystarczające, Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia: - wykaz gmin lub miejscowości poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi, na terenie których stosuje się szczególne rozwiązania określone w ustawie, - rodzaj stosowanych rozwiązań. Jednym z takich szczególnych rozwiązań są te dotyczące pracodawców i pracowników. 

Zgodnie z art. 8 ww. ustawy faktyczna niemożność świadczenia pracy w związku z powodzią stanowi podstawę usprawiedliwienia nieobecności w pracy. Za czas tej nieobecności pracownik, ale też osoba wykonująca pracę na podstawie stosunku służbowego, zachowuje prawo do odpowiedniej części minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przez okres nie dłuższy niż 10 dni roboczych wynikających z rozkładu czasu pracy. Wynagrodzenie to wypłaca pracodawca.

Pracodawca może jednak w tych okolicznościach powierzyć pracownikowi wykonywanie pracy innego rodzaju niż wynikająca z nawiązanego stosunku pracy, jeżeli jest to konieczne w związku z usuwaniem skutków powodzi w jego zakładzie pracy. W takim przypadku pracownik zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia, obliczonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu pensji za czas urlopu wypoczynkowego.

Ustawa przewiduje odciążenie pracodawców, którzy na skutek powodzi przejściowo zaprzestali prowadzenia działalności gospodarczej lub istotnie ograniczyli jej prowadzenie i nie posiadają środków na wypłatę pracownikom wynagrodzenia przysługującego za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy w związku z powodzią. Takie firmy mają prawo złożyć do właściwego marszałka województwa wniosek o udzielenie nieoprocentowanej pożyczki z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.