Mobbing w miejscu pracy – będzie nowa definicja i nowe regulacje prawne

Obecne przepisy Kodeksu pracy określają mobbing jako działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, które:

• polegają na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu,
• wywołują u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, poniżenie, ośmieszenie, izolację lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

Zdaniem ekspertów i praktyków prawa obowiązujące regulacje w zakresie przeciwdziałania mobbingowi są niewystarczające i nie zawsze odpowiadają rzeczywistości w miejscach pracy.

Podczas konferencji „Mobbing to przemoc”, która odbyła się 11 grudnia 2024 r. w Sejmie, przedstawiono propozycję rozszerzenia definicji mobbingu. Zgodnie z projektem zaproponowanym przez Dobrą Fundację (współorganizatora konferencji) mobbing miałby objąć również osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych oraz prowadzące własną działalność gospodarczą (B2B).

Marta Kopeć, radca prawny Dobrej Fundacji, zwróciła uwagę, że obecne procedury antymobbingowe są często niewystarczające i wymagają doprecyzowania. Zaproponowano więc dodanie sformułowania „w szczególności” do opisu obowiązków pracodawcy w przeciwdziałaniu mobbingowi, co zwiększyłoby ich zakres.

Ważnym postulatem było także wprowadzenie przestępstwa mobbingu do Kodeksu karnego. Propozycję tę przedstawiła Katarzyna Jarynek, prezes Dobrej Fundacji. Podkreślono, że obecny 3-letni okres przedawnienia spraw o mobbing jest zbyt krótki dla ofiar, które często potrzebują więcej czasu, aby zdecydować się na podjęcie kroków prawnych.

Minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk poinformowała, że trwają prace nad ratyfikacją konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 190 dotyczącej eliminacji przemocy i molestowania w świecie pracy. Konwencja ta, przyjęta w 2019 roku, stanowi ważny międzynarodowy standard ochrony pracowników przed przemocą i nadużyciami w miejscu pracy. Zdaniem ekspertów jej wdrożenie w Polsce mogłoby przyczynić się do poprawy sytuacji ofiar mobbingu.

Dr Barbara Godlewska-Bujok z Rady Ochrony Pracy wskazała na trudności interpretacyjne związane z obecnymi regulacjami. Zwróciła uwagę, że przepisy dotyczące mobbingu, molestowania i dyskryminacji powinny być bardziej spójne, aby lepiej odpowiadały rzeczywistości. Jej zdaniem warto rozważyć wprowadzenie pojęcia „przemocy w stosunkach pracy”, co pozwoliłoby objąć definicją mobbingu różnorodne formy zatrudnienia.

Raport „Mobbing w środowisku pracy” przygotowany przez Dobrą Fundację ujawnił alarmujące statystyki:

• 93% pracowników doświadczyło zachowań, które mogą być uznane za mobbing,
• 90% wskazało na pogorszenie zdrowia psychicznego z tego powodu,
• 70% osób nie czuje wsparcia w organizacji mimo istnienia procedur antymobbingowych.

Pokazuje to, jak wiele jest jeszcze do zrobienia w zakresie przeciwdziałania temu zjawisku.

Podjęte podczas konferencji tematy i propozycje zmian w przepisach pokazują, że problem mobbingu wymaga pilnych działań, które powinny przyczynić się do stworzenia bezpieczniejszego środowiska pracy – takich jak w szczególności:

• rozszerzenie definicji mobbingu,
• wprowadzenie nowych regulacji w zakresie przeciwdziałania mobbingowi oraz
• ratyfikacja międzynarodowych standardów, które zapewniłyby ochronę przed przemocą i molestowaniem  w miejscu pracy.

Jak podkreślili uczestnicy wydarzenia, zmiany w prawie to kluczowy krok w walce z przemocą w miejscu pracy.

Ministerstwo pracy planuje wprowadzić przepisy, które doprecyzują definicję mobbingu, wyeliminują pojawiające się wątpliwości interpretacyjne i umożliwią tym samym skuteczniejszą walkę ze zjawiskiem mobbingu w pracy.

Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Jednak praktyka wskazuje, że ze względu na problemy dowodowe, zatrudnionemu często trudno jest wykazać przed sądem spełnienie ustawowych przesłanek mobbingu. W rezultacie, wiele spraw tego rodzaju spraw nie kończy się pomyślnie dla pracowników.

Dlatego, jak informuje Polska Agencja Prasowa, w resorcie pracy przygotowywana jest ustawa, która definicję mobbingu będzie precyzować, tak, żeby pojęcie to było bardziej jasne. Taką deklarację złożyła na współKongresie Kultury minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk. Jak zwróciła uwagę, definicja mobbingu „nie była doprecyzowywana, zmieniana od 21 lat” i tym samym powinna być dostosowana do obecnych realiów.